Er zijn verschillende opvoedingsstijlen die we als menselijk begeleider moeten onderkennen. Als Transformatie coach en/of therapeut kun je immers met gezinssystemen te maken krijgen. Welke opvoedingsstijlen kunnen we onderscheiden:
• Autoritaire opvoeding, het autoritaire patroon met sterke nadruk op het uitoefenen van ouderlijke macht:
Dit is een opvoeding die zonder meer gehoorzaamheid eist en die ervan uitgaat dat een kind gecontroleerd moet worden. Hierbij is spraken van eenrichtingsverkeer van ouder naar kind. Wat betreft de morele ontwikkeling blijven deze kinderen langer afhankelijk van extern opgelegde normen en vormen zij langzamer hun eigen interne normen en waarden.
• Toegevende opvoeding, het toegeeflijke (permissieve) patroon:
Een opvoedingsstijl die kinderen hun eigen leven laat bepalen en weinig strakke regels kent. Het toegeeflijke patroon wordt gekenmerkt door een hoge tolerantie van de ouders voor ongeremd agressief en seksueel gedrag van het kind, het in geringe mate opleggen van straf en het spaarzaam stellen van grenzen.
• De onverschillige, het verwaarlozende patroon:
Deze opvoedingsstijl wordt gekenmerkt door het feit dat de ouders vooral met zichzelf en hun eigen leven bezig zijn, waardoor ze vaak niet adequaat op hun kinderen reageren en onverschillig tegenover hun kinderen lijken te staan. Het verwaarlozende patroon wordt gekenmerkt door het ontbreken van interesse voor het kind en het wegvallen van essentiële ouderlijke functies zoals het bieden van steun, het stellen van grenzen & doelen en het geven van raad & advies.
• De gezaghebbende opvoeding, het structureel-reciproke patroon:
Deze opvoedingsstijl is consequent, eerlijk en redelijk. Naar aangenomen wordt zorgt deze stijl ervoor dat een kind tot een psychisch gezond, competent en zelfstandig individu opgroeit, coöperatief is en zich sociaal gemakkelijk kan bewegen. Het structureel-reciproke patroon wordt gekenmerkt door de verwachting dat kinderen gehoor geven aan de ouderlijke eisen en bovendien dat de ouders accepteren dat zij de verantwoording dragen om de redelijke en leeftijdsafhankelijke behoeften en gezichtspunten van het kind te beantwoorden.
Elementen van dit opvoedingspatroon zijn:
1. Er wordt van het kind verwacht dat het zich ‘groot’ gedraagt, dat wil zeggen bij de leeftijd passend, en het is in deze gezinnen duidelijk wat er wél en niet van het kind verwacht wordt.
2. Er wordt een duidelijke naleving van regels en normen gevraagd en er volgen leeftijdsgerechtigde eisen of sancties indien deze niet nagekomen worden.
3. De zelfstandigheid van het kind wordt aangemoedigd.
4. De communicatie tussen ouders en kinderen wordt gekenmerkt door een open over-en-weer: de ouders luisteren naar het standpunt van het kind, terwijl zij ook hun eigen standpunt naar voren brengen. Het verbaliseren wordt aangemoedigd.
5. Erkenning van de rechten van zowel ouders als kinderen.
Deze opvoedingsstijl werkt een post-conventionele moraal in de hand. Dit is moreel denken op basis van het eigen geweten en eigen beginselen. Dit maakt dat een kind het gevoel ontwikkelt dat het voor een groot deel zijn eigen leven kan bepalen en verantwoordelijk is voor eigen handelen.
“Opvoeding is een kwestie van liefde, geduld en wijsheid.
En de laatste twee groeien waar de eerste heerst.”
Jan Ligthart